Oyun kültürden daha eskidir. Çünkü kültür kavramının var olabilmesi için bir insan topluluğu şart iken hayvanlar bile oyunlar oynamaktadır. Oyunun temeli düşünüldüğünde hayvanların oynadığı oyun ile insanların oyunları arasında özünde bir farklılık yoktur. İnsanın oyunun temeline bir katkısı yoktur. Oyun sadece akıllı insanların yaptığı bir şey değildir. Oyun gerçeğin bir temsilidir ve irrasyoneldir.

Oyunun bir takım biyolojik beklentilere cevap verdiğini savunan bazı düşünürler, oyunu enerji fazlalığından kurtulmanın yolu, doğuştan gelen bir taklit eğilimi, önemli faaliyetler için yapılan bir hazırlık, insanın nefsine hakim olmasını sağlayan bir araç, zararlı eğilimlerden kurtulanın masum şekli veya yarışma ihtiyacını karşılayan ve egemenlik kurma arzusunun bir tatmini olarak görmektedir.

Bütün bu yaklaşımların açıklayamadığı şey ise insanın biyolojik ihtiyaçlarını karşılayan ve bütün bu işlevlere sahip oyunun insanlara verdiği heyecan ve tutkudur. İnsanların ilk faaliyetlerini incelediğimizde hep oyunla iç içe olduğumuzu görmekteyiz.

Anlaşmak için kullandığımız diller, doğada var olan şeyleri zihnimizde adlandırmak ve simgelemekle var olur. İnsan zihni soyut olan her şeyi, bildiği ve somut olan şeylerle kıyaslar ve anlamlandırmaya çalışır. Bunu yaparken ise simgeler kullanır ve bu simgelerin her biri kelime oyunları içermektedir.

Oyunun ciddiyetin karşıtı olduğunu savunanlar da mevcuttur. Oyun ciddi olmayandır ancak bu her zaman böyle midir? Kazanma hırsıyla bir şampiyonluk maçına çıkan iki takım sporcuları için de ciddi değiller nitelendirmesi yapılabilir mi? Yavru hayvanlar oyun oynarlarken komik görüntüler verebilirler fakat kedinin kovaladığı bir fare de aynı derecede komik midir? Komiklik aptallıkla da yakın bir kavramdır ancak oyunun aptalca bir şey olduğu söylenemez.

Oyun zihinsel bir faaliyet meydana getirse de ahlaki bir işlevi yoktur. Oyuna iyi veya kötü diyemeyiz. Oyun oynamak ne erdem sahibi bir insanın işidir ne de günah sayılır. Oyunun estetik bir yönü mevcuttur ve güzelliği çağrıştırır. Antik Yunanlarda spora bakıldığında, atletik vücuda sahip erkeklerin fiziki güzelliklerinin ön plana çıkarıldığı görülür.

Oyun içerisinde heyecan, tutku barındırır ve oyun oynayanlar oyundan keyif alırlar. Oyunun özgür oluşu ve gönüllülük esasına dayanması da buradan gelir. Oyunu oynayan herkes belli kuralları ve sınırları da gönüllü bir şekilde kabul eder. Bu kuralların içinde kalmak ve dürüstçe oynamak da oyunun varlığı için mutlaktır. Oyunu her an erteleyebilir veya iptal edebiliriz.

Çünkü oyun bir boş zaman aktivitesidir. Gerçek hayattan kaçmamızı sağlayan bir penceredir. Oyun belli bir zamanda başlar ve biter. İstendiği zaman da tekrarlanabilir. Ayrıca oyun belli bir mekan sınırlamasına sahip olabilir. Hristiyan olan bir insan günah çıkarmak için kiliseye gidiyorsa, yüzmek için de denize veya havuza ihtiyaç vardır.

MUHAMMED YUSUF AYDIN

KAYNAKÇA

1. Huizinga, Johan. (1995). Homo Ludens Oyunun Toplumdaki İşlevi Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.