Tarihsel Gelişimleri Açısından Espor ve Spor

Sporun tarihsel temellerine baktığımızda ilk sporların savunma ve saldırma kökenli olduklarını görürüz. Çünkü spor insanın doğayla giriştiği ölüm kalım savaşının barışçıl bir benzetimidir. İnsanların birbirleriyle rekabetinin ve güç gösterisinin oyuna dökülmüş halidir. Tarımla birlikte yerleşik hayata geçilmeden önce insanlar avcılık ve toplayıcılıkla hayatlarını sürdürürlerdi. İşte bu nedenledir ki hayatta kalma adına gereken avcılığın geliştirdiği ok atma gibi ve insanların birbiriyle mücadelesini temsil eden güreş gibi sportif faaliyetler tarihin ilk devletlerinde ön plana çıkmıştı. İnsanlar göç etmeye başladıkça taşıma ve ulaştırma kökenli olan ata binme, kürek ve yelken gibi sporlar gelişti.

Sporun bu ilk evresini göz önüne aldığımızda savaşın barışçıl bir benzetimi olduğu ve mücadele yönü ortaya çıkar. Esporu bu paralelde incelediğimizde gerek birinci şahıs nişancı oyunlarında gerekse strateji oyunlarında sporun bu mücadeleci doğasını ve savaşa olan benzerliğini görebilmekteyiz. Bu oyun türlerinde genelde rakibini alt edebilmek adına çeşitli stratejiler geliştirilir ve hem birebir hem takımca çarpışmalar gerçekleşir. Bazı düşünürler sporu insanın nefsine hakim olmasını sağlayan bir araç veya zararlı eğilimlerden kurtulanın masum şekli olarak da görmektedir. Esporun da gençleri kötü alışkanlıklardan, şiddetten uzak tutarak ve eğlendirerek rekabet etmelerine imkan tanıdığı söylenebilir.

Spor daha sonraki dönemde Mısır ve Sümer gibi büyük devletlerde insanları savaşa hazırlamak adına kullanıldı. Spor onlar için askerlerinin bedenlerini, hareket kabiliyetlerini geliştirip düşmanlarına karşı üstün gelmenin bir aracıydı. Bu anlamda bakıldığında genel anlamda fiziksel olarak sağlıklı olabilmek veya rekabet boyutunda kendisine avantaj sağlayabilmek adına espor ile uğraşan profesyonel ve amatör sporcuların da hareket kabiliyetlerini ve reaksiyon zamanlarını geliştirebilmek adına belirli bir hazırlık rutinleri olduğu görülür. Her ne kadar espor fiziksel anlamda fit olmayan bir çoğunluğun uğraşı olarak algılansa da Finlandiya'da espor ile ilgili yapılan çarpıcı bir araştırma göstermektedir ki sanılanın aksine esporla profesyonel veya amatör olarak ilgilenenlerin %89 gibi büyük bir oranının fiziksel egzersiz yaptığı, hatta %82 gibi büyük bir oranının da düzenli bir fiziksel egzersiz programına sahiptir (Tuomas Kari, Miia Siutila, An Extended Study on Training and Physical Exercise in Esports).

Orta çağ ise birçok alanda olduğu gibi spor için de karanlık bir dönemdi. Çünkü şeytanın bir işi olarak görülen spor insanın bedenine işkence etmesinden başka bir şey değildi. Fransız Devrimi'nden sonraki dönemde ise spor gelişen milliyetçilik duygusunun etkisiyle bireysellikten ziyade ulusal bir olgu haline gelmiş ve ulus onurunun yüceltilmesi, ulus bütünlüğünün sağlanması gibi kavramlarla paralel tutulmuştur. Bu minvalde düşünüldüğünde ülkelerin kendi takımlarıyla yer aldığı uluslararası organizasyonların çokluğu espor açısından göze batmaktadır. Birçok takım kadrolarını geliştirebilmek adına diğer ülkelerden oyuncular bile transfer edebilmektedir. Tıpkı futbol veya basketbol gibi takım sporlarında olduğu gibi.

Tabi ki ilk dönemlerde takım sporları yoktu. Spor bugünkü gibi büyük bir endüstri haline gelmemişti. Çünkü insanlar kendilerine yetecek kadar üretirdi. Üretim fazlası ve dolayısıyla boş zaman kavramı diye bir şey söz konusu değildi. Sanayi devriminden sonra üretim fazlası iyice arttı ve ekonominin gelişmesiyle birlikte spor da gelişti. Spor bireysel bir olgu olmaktan çıkıp kitlelerin ilgisini çekti. İnsanlar spora büyük paralar yatırmaya başladı. Spor günümüzde dev bir endüstri haline geldi ve kapitalist düzenin bir parçası oldu.

Bundan on sene önce esporun ekonomik yönden sporun dev ekonomisiyle hiçbir benzerliğinin olmadığı savunulabilirdi. Ancak son on yılda esporun gösterdiği gelişim sporun yüzyıllar içerisinde gerçekleştirdiği büyük değişimin bir minyatürü olarak görülebilir. Espor başlarda insanların toplanıp kendi aralarında eğlendiği bir uğraşı iken bugün gelinen noktada uluslararası turnuvaların düzenlendiği büyük bir ekonomi haline gelmiştir.