Felsefi Açıdan Espor

Esporu felsefi açıdan incelemek için öncelikle sporun temelde ne olduğu konusunda cevaplar aramalıyız. Spor gelir sağlamak adına yapılan bir iş midir? Heyecan ve estetik içeren fiziksel bir sanat mıdır? Yoksa ülkelerin dünyadaki konumunu güçlendirmek adına kullandığı bir araç mıdır? Spor sağlık için mi vardır? İşte spor bazen bunların biriyken bir başka zamanda diğeridir veya aynı zamanda hepsidir. Ancak kesin olan şey sporun eğlenme içgüdüsüyle yapıldığı ve temelde bir oyun olduğudur. Ünlü bir filozof olan Bernard Herbert Suits oyun ve spor anlayışı üstüne kaleme aldığı makalesinde sporun oyun temelini inceler. Suits'e göre insan oyun oynamak için yapay engeller oluşturur ve bu engelleri aşabilmek için gereken araç ve gereçleri, yöntemleri kısıtlayan kurallar koyar. Bunu da sadece ve sadece oyun oynama etkinliğini mümkün kıldığı için yapar. Suits, oyun kavramını; oyun, oyun oynamak ve rekabet etmek olarak ele alır. Oyun oynamak gönüllü bir çaba ile gereksiz bir engelin üstesinden gelmektir. Esas olan ve olmazsa olmaz olan oyun oynamaktır ve bu amacı kendinde olan, gerçek üstü bir faaliyettir. Yapılan şey alınan haz nedeniyle yapılmaktadır. Esporu Suits'İn sporun oyun temeli üzerine görüşlerini dikkate alarak incelediğimizde spor ile esporun büyük bir paralellik gösterdiği aşikardır. Esporda da insanlar gönüllü bir şekilde belirli kurallar oluşturup bu yapay engellerin üstesinden gelmeye çalışırlar ve bütün bunları yaparken eylemlerinden haz alırlar. Birçok amatör spor branşında olduğu gibi yaptıkları amacı kendinde olan bir etkinliktir. Sporun oyun temeli göze alındığında esporun diğer sporlardan bir farkı yoktur.

Sporun ve esporun oyun temelini ve bu konudaki benzerliklerini daha iyi anlatabilmek adına Hollanda'nın en büyük tarihçilerinde Johan Huizinga'nın bu konudaki görüşlerine yer vermek isterim. Johan Huizinga Homo Ludens adlı kitabında oyunu içerisinde heyecan, tutku barındıran ve oyun oynayanların keyif aldığı bir olgu olarak görmektedir. Oyunun özgür oluşu ve gönüllülük esasına dayanması da buradan gelir. Oyunu oynayan herkes belli kuralları ve sınırları da gönüllü bir şekilde kabul eder. Bu kuralların içinde kalmak ve dürüstçe oynamak da oyunun varlığı için mutlaktır (Johan Huizinga, Homo Ludens).

Sporun bir başka yönü de içerdiği rekabettir. Birçok spor branşında sporcuların daha iyi rekabet edebilmek adına bütün hayatlarını spor branşlarına göre düzenledikleri ve günlerinin her saatini programladıkları aşikardır. Bu yönüyle spor bir bilimdir ve en ufak bir avantaj için birçok başka bilim dalının yardımı alınmaktadır. Bu rekabet sadece bireyler arasında da değil uluslararası anlamda ülkeler için de geçerlidir. Fransız Devrimi'nden sonraki dönemde spor gelişen milliyetçilik duygusunun etkisiyle bireysellikten ziyade ulusal bir olgu haline gelmiş ve ulus onurunun yüceltilmesi, ulus bütünlüğünün sağlanması gibi kavramlarla paralel tutulmuştur. Spordaki bu rekabetçi felsefeyi esporun içerisinde de fazlasıyla görmekteyiz. Öyle ki birçok oyunun ''rekabetçi mod'' olarak adlandıkları oyun türleri bulunmaktadır. Düzenlenen espor turnuvalarında bireysel olarak bir rekabet söz konusu olduğu gibi takımlar arası çekişmeler de mevcuttur. Hatta bu takımlar uluslararası büyük turnuvalarda tıpkı futboldaki Avrupa şampiyonaları Dünya kupalarında olduğu gibi ülkelerini de temsil edebilmektedir. Rekabetin boyutu Avrupa'nın en iyi takımıyla Amerika'nın en iyi takımlarının mücadele ettiği kıtalararası ölçeklere de ulaşabilmektedir. Sporda nasıl olimpiyatların alınıp düzenlenebilmesi ülkeler ve katılıp ülkesini temsil edip, başarılı olan oyuncular adına bir prestij ise espor turnuvalarında da hem organizasyonu düzenleyen hem sponsor olan şirketler hem de katılan yarışmacılar adına kazanabilecek büyük bir prestij söz konusudur. Güncel bir örnek olarak Güney Kore'nin İncheon kentinde 2021 yılında geçtiğimiz şubat ayında başlayan turnuvayı gösterebiliriz. İstanbul merkezli olan ve ülkemizi temsil eden e-spor takımı Digital Athletics, PUBG Global Invitational turnuvasını 6. sırada tamamlayarak 400 bin dolarlık ödülün sahibi olmuştur. Tüm Dünyadan 32 takımın katıldığı bu yarışmada Avrupa'nın en iyi takımı bizim takımımız olmuştur ve espor dünyasında ülkemiz adına önemli bir çıkış gerçekleştirmişlerdir.